Niedawno ukazała się znakomita książka
„Trening umiejętności wychowawczych" autorstwa Małgorzaty Całusińskiej i
Wojciecha Malinowskiego. Autorzy pokazują, jakie cechy powinni posiadać
rodzice, by byli dla swoich dzieci dobrymi przewodnikami po zmieniającym się
świecie.

Według
autorów, do zadań rodziców należy budowanie bezpiecznej relacji z dzieckiem,
które poczuje, że może stworzyć związek z bliskimi osobami. Bez pracy nad sobą
nie można pomóc dziecku przejść przez wszystkie kryzysy i etapy rozwojowe. Świadome
rodzicielstwo to przede wszystkim wiedza o tym, że jest się odpowiedzialnym za
wychowanie swojego dziecka. W wychowaniu niezbędna jest konsekwencja i bycie przykładem
tego, co próbuje się przekazać. Autorzy w prosty sposób wyjaśniają mechanizmy
psychologiczne rządzące postawami rodziców wobec dziecka, a także stylem
wychowania: autokratycznym, demokratycznym i liberalnym. Z tych stylów wynikają
następujące postawy: akceptująca, współdziałająca, uznająca prawa dziecka,
postawa dawania mu rozumnej swobody, ale też odtrącająca, unikająca, nadmiernie
wymagająca i nadmiernie chroniąca.
Co mogę dać mojemu dziecku?
Dzisiaj
coraz więcej rodziców zapomina, że najcenniejszym skarbem, jaki mogą świadomie
ofiarować dziecku, jest czas. Miarą miłości jest to, czy rodzic chce i znajduje
czas dla dziecka, a podstawą kształtowania się psychiki młodego człowieka - to, w jaki sposób jest zbudowany związek jego
rodziców i relacje z rodzeństwem. Każda rodzina ma charakterystyczny dla siebie
styl, sposób życia wewnątrz, wyrażania uczuć i stosunku do osób z zewnątrz.
Zasoby dziecka
Jean
Piaget, jeden z najwybitniejszych psychologów i znawców tematyki rozwoju,
nazwał dorastanie stopniowym poszerzaniem wiadomości. Dorośli przypisują
dziecku określone cechy, których zakres jest następnie poszerzany przez
środowisko i rówieśników. W ten sposób kształtuje się osobowość - każdy
człowiek utwierdza się w przekonaniu, że należy do określonego typu ludzi.
Autorzy podkreślają za Piagetem, że równowaga emocjonalna jest bardzo ważnym
aspektem wzrostu świadomości. Zasobami dziecka są przede wszystkim jego umiejętności
i zdolności, które wyrażają się w pięciu obszarach: rozwoju poznawczym,
społeczno-emocjonalnym, językowym, a także rozwoju motoryki małej (jest to
zdolność do korzystania z małych mięśni, zwłaszcza dłoni i palców) i dużej
(zdolność do poruszania rąk i nóg).
Rozsądne granice i odczytywanie emocji
Jasne
i precyzyjne wyznaczanie granic to przede wszystkim zadanie rodziców. Zdrowe
granice służą kształtowaniu charakterów i woli u dzieci, ale też scalają
rodzinę i dają jej solidne podstawy oraz poczucie bezpieczeństwa. Autorzy
przytaczając wypowiedzi ekspertów, między innymi o tym, że granice pomagają nam
odkryć to, kim jesteśmy. Co ważne, według nich rodzice powinni szanować emocje
dziecka - również po to, by zrozumieć jego myślenie i nawiązać z nim kontakt.
Dzieciom zawsze należy pozwalać na wyrażenie swoich uczuć. Płynność i równowaga
emocjonalna zapewniają zdrowie psychiczne. Jest to bardzo istotne
sformułowanie, zwłaszcza wtedy, gdy trzeba jasno formułować nakazy i zakazy
wobec dziecka, a także jego prawa i obowiązki. Dziecko czuje się wtedy pewnie. Autorzy
przypominają - brak solidnego gruntu i
pewności między dzieckiem a środowiskiem powoduje, że ciągle odczuwa ono
niepokój. A ten wyraża się w chwiejności emocjonalnej, płaczliwości,
nieśmiałości, agresywności czy fobii szkolnych. Lektura książki dostarcza
informacji o zagrożeniach, jakie w trakcie rozwoju napotyka dziecko. Większość
rodziców potrafi określić, gdzie znajduje się ich źródło: telewizja, Internet i
reklama. I przypominają, że jeśli rodzic uczy czegoś dziecko, to sam musi to
robić i świecić przykładem.
Mały człowiek w wielkim świecie
Lektura
książki dostarcza rodzicom, nauczycielom i terapeutom dużą dawkę solidnie
przedstawionej wiedzy. Pomaga im zbudować rusztowanie pod wszechstronny rozwój
dziecka, podkreśla rolę komunikacji w rodzinie i zabawy w życiu malucha.
Podpowiada, jak pomóc dziecku zbudować jego wewnętrzną siłę, silne poczucie
własnej wartości i odwagę w odkrywaniu świata. Każdy rozdział zawiera część
teoretyczną i praktyczną. Część praktyczna to ćwiczenia, jakie mogą wykonywać
rodzice samodzielnie bądź też z dzieckiem lub w grupie. Wiele z nich nadaje się
tylko do wykorzystania w terapii z psychologiem, ale niektóre można wykonać w
domu i określić swoją postawę oraz popełniane błędy. Książka, przynajmniej w
części teoretycznej, jest bogatym źródłem sprawdzonej wiedzy na temat
wychowania i pomaga spojrzeć na świat oczami małego człowieka. Choćby z tego
powodu - warto ją przeczytać.
Aleksandra Rzeszowska

Małgorzata Całusińska, Wojciech
Malinowski, Trening umiejętności
wychowawczych, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2012, s.280 + płyta CD.