W Polsce obowiązuje Standard organizacyjny opieki okołoporodowej, w którym opisano organizację opieki nad kobietą w czasie ciąży, porodu i połogu, a także opieki nad noworodkiem. Informator „ABC opieki okołoporodowej” krok po kroku, w prosty sposób przeprowadzi Cię przez zagadnienia Standardu, wyjaśniając jego najważniejsze założenia.
Standard opieki okołoporodowej
Zgodnie z rozporządzenia Ministra Zdrowia Standard Organizacyjny Opieki Okołoporodowej to dokument, który ma na celu poprawę komfortu i bezpieczeństwa kobiety rodzącej oraz zapewnienie właściwej organizacji i warunków opieki nad nią i dzieckiem. Podkreślone zostały w nim m. in. prawa jakie mają kobiety w tym szczególnym dla nich okresie, np.: prawo do informacji oraz udziału w podejmowaniu decyzji związanych z ciążą, porodem, połogiem oraz opieką nad noworodkiem, do traktowania ich z szacunkiem.
Treść Standardu obejmuje szczególne momenty:
- ciążę,
- poród,
- połóg
- opiekę nad noworodkiem po połogu.
Informator „ABC opieki okołoporodowej”
Warto, aby każda przyszła mama przeczytała Informator „ABC opieki okołoporodowej”. Stanowi on doskonały przewodnik dla kobiet w ciąży i ich rodzin. Znajomość zagadnień zawartych w Standardzie, pozwoli kobietom na lepsze przygotowanie się do okresu ciąży, porodu i połogu oraz na poznanie swoich praw i przysługujących im świadczeń medycznych.
W Informatorze zamieszczone zostały także kody QR, umożliwiające pobranie dodatkowych materiałów związanych z opieką w okresie okołoporodowym, np. propozycje pozycji wertykalnych w czasie porodu; pozycje do karmienia piersią, aspekty prawne związane z rodzicielstwem i wiele innych. Zostały w nim również wyjaśnione terminy medyczne oraz skróty, z którymi kobieta może się spotkać, wykonując różne badania w czasie ciąży.
Standard opieki okołoporodowej – ciąża
Ciąża to wyjątkowy i niezapomniany okres życia kobiety. Każda kobieta ma prawo sama wybrać, kto będzie sprawował opiekę nad nią w tym okresie. Może wybrać lekarza lub położną, jeśli przebieg ciąży jest prawidłowy. Podczas wizyt w czasie ciąży będą wykonywane badania, mające na celu ocenę stanu zdrowia kobiety i jej dziecka. Wówczas też osoba sprawująca opiekę nad kobietą w ciąży ustali z nią plan opieki przedporodowej i plan porodu.
Plan porodu to dokument, który obejmuje wszystkie elementy postępowania medycznego podczas porodu. Zawiera on decyzje, prośby, zgody na określone zabiegi i procedury w poszczególnych okresach porodu i w pierwszych dniach połogu. Może on być modyfikowany w każdej chwili, w zależności od potrzeb, oczekiwań kobiety, ale także od zmieniającej się sytuacji zdrowotnej.
W czasie ciąży niezwykle ważna jest edukacja dotycząca zagadnień związanych z ciążą, porodem, połogiem i opieką nad noworodkiem. Takie przygotowanie kobiety do nowej roli może sprawić, że poczuje się pewniejsza jako matka i wiele pojawiających się problemów będzie mogła rozwiązać sama, bazując na wcześniej zdobytej wiedzy. Każda kobieta powinna być objęta taką edukacją w czasie ciąży. Jeśli osobą prowadzącą ciążę jest lekarz, ma on obowiązek poinformowania kobiety o możliwości korzystania z opieki położnej podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i skierowanie jej w okresie między ukończonym 21., a 26. tygodniem ciąży do położnej POZ, która taką edukację przeprowadzi.
Położna (po wcześniejszym wypełnieniu przez kobietę deklaracji wyboru położnej) będzie również sprawować opiekę nad kobietą i dzieckiem w miejscu, w którym będą przebywali po porodzie.
Dwa razy w czasie ciąży oraz jeden raz po porodzie powinna być przeprowadzona ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji polegająca na przeprowadzeniu krótkiego testu, zawierającego pytania dzięki którym wstępnie można ocenić stan emocjonalny kobiety.
Standard opieki okołoporodowej – poród
W czasie porodu każda kobieta ma prawo do poszanowania jej intymności, godności, do korzystania z metod łagodzenia bólu porodowego, zarówno niefarmakologicznych, jak i farmakologicznych, do obecności w tym czasie osoby bliskiej.
W czasie porodu powinny być ograniczone do minimum interwencje medyczne, np.
- przebicie pęcherza płodowego,
- wzniecanie i stymulacja czynności skurczowej,
- podawanie silnych leków łagodzących ból porodowy (opioidów),
- nacięcie krocza.
Zaraz po porodzie, jeśli stan dziecka na to pozwala, powinno być położone na klatce piersiowej matki, jest to tzw. kontakt „skóra do skóry”. Taki nieprzerwany kontakt z mamą powinien trwać co najmniej dwie godziny. Już w tym czasie należy zachęcać matkę do karmienia piersią.
Standard opieki okołoporodowej – połóg
Po porodzie zaczyna się połóg, czyli okres powrotu organizmu kobiety do stanu sprzed ciąży. W tym czasie dochodzi do wielu zmian w organizmie kobiety, np.: gojenia się ran porodowych, rozpoczęcia i utrzymania laktacji. Przez cały pobyt w szpitalu (jeśli stan zdrowia noworodka na to pozwala) matka ma dziecko przy sobie, aktywnie uczestnicząc w opiece nad nim. Ciągle wspólne przebywanie ze sobą sprzyja nawiązywaniu więzi macierzyńskich oraz korzystnie wpływa na proces laktacji.
Mleko matki to najlepszy, z optymalnym składem pokarm dla dziecka, a karmienie piersią ma wiele korzyści zarówno dla dziecka, jak i dla matki. Czasami w trakcie karmienia mogą pojawić się trudności, jednak nie należy się tym zniechęcać, a skorzystać z pomocy położnej lub lekarza. W sytuacji gdy dziecko urodzi się przedwcześnie i pojawią się problemy z karmieniem mlekiem matki, można skorzystać z pomocy banku mleka kobiecego (jeżeli oddział na którym przebywa wcześniak zapewnia możliwość skorzystania z tego rozwiązania). Takie mleko daje możliwość karmienia pokarmem naturalnym, do momentu, w którym uda się kobiecie rozwinąć własną laktację.
Po wypisie ze szpitala kobietę i dziecko w ramach wizyty patronażowej odwiedzi położna. Jej pierwsza wizyta powinna się odbyć nie później niż 48 godzin po otrzymaniu przez nią zgłoszenia o dacie wypisu. W czasie wizyty położna oceni stan zdrowia matki i dziecka oraz pomoże w rozwiązaniu ewentualnych problemów. Wizyta patronażowa odbędzie się w przypadku, gdy kobieta ma wybraną położną POZ.
Link do pełnego tekstu Standardu znajdziesz tutaj:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230001324/O/D20231324.pdf
Artykuł partnerski opracowany przez Uniwersytet Medyczny w Lublinie na zlecenie Ministerstwa Zdrowia.
